Jouw prepuberdochter en afscheid nemen van school: heb jij een drama queen of coole kikker in huis?
Adjeu, adjourning en tot nooit meer ziens.
Het einde van dit schooljaar is inzicht, je kan het bijna ruiken, maar zeker al voelen. De irritaties, gelatenheid, frustraties, gemopper, futloosheid, overkill aan partijtjes of speelafspraken, ruzies, gevoel van eenzaamheid, angst, vasthoudend enthousiasme, neerslachtigheid, verdriet en boosheid vieren hoogtij deze laatste weken. Vasthouden en loslaten. In liefde of met ruzie…..
Best heftig toch? Als je dit zo leest. AL die emoties. Al die gedachten, gevoelens, tegenstrijdigheden, wensen en verlangens. Hoe ga je daar nu mee om? Het begint allemaal met ervaren. Er wordt iets gevoeld. Dan komt daar een gedachte bij en tot slot een reactie. Voordat ik je vertel hoe jij je dochter hierin kunt ondersteunen, wil ik je eerst iets uitleggen over deze afscheidsfase. Want dat is wat er nu speelt: afscheid nemen.
Je dochter als onderdeel van de groep.
Bij het tot stand komen van een groep, ook wel groepsvorming, doorloopt de groep gedurende een schooljaar (ongeacht samenstelling of leeftijd) bepaalde fases door. In deze fases spelen bepaalde sociale interacties een rol, bepaalde dynamieken die (mede) bepalend zijn voor de sfeer in de groep. Als een groep (nieuw) bij elkaar komt is het aftasten en elkaar leren kennen het belangrijkste doel. Deze fase wordt forming genoemd. Daarna volgt vrij snel de fase storming. Hierin worden de ‘rollen’ verdeeld. Er is sprake van een hiërarchie, met de leerkracht als formele leider. In deze fase vindt ieder kind meestal wel zijn of haar plek/rol. Tegelijkertijd of hierna komt de fase norming. Hierin worden alle kaders mbt regels en afspraken duidelijk besproken en ingeoefend.
Deze 2 fases zijn de basis van het groepsklimaat. Als storming niet is uitgeraasd, zal dat blijven spelen. Denk aan haantjes gedrag, pesters, meidenvenijn e.d. De leerkracht heeft in beide fases een belangrijk rol, de formele leider en daar dient hij/zij zich ook naar te gedragen. Oftewel er moeten stappen ondernomen worden als het niet goed gaat en er een onveilig klimaat is ontstaan. Door het onderbroken schooljaar door het thuisonderwijs en wel of niet aanwezig zijn van leerkrachten en klasgenoten, zal je begrijpen dat de stormingfase meerdere keren zich heeft laten zien. Ook wanneer er een klasgenoot of leerkracht weggaat of bijkomt, doorloopt de klas deze fase.
Gedurende de rest van het schooljaar volgt er de performingfase en tot slot de adjourningfase. In de performingsfase gedijt een groep goed, zijn de regels helder, worden er ruzies gemaakt en uitgepraat, is er ruimte voor plezier en ontspanning. De adjouringsfase kenmerkt zich juist weer door onrust. Er nadert een afscheid en niet iedereen houdt van afscheid nemen en/of is hier goed in….
Hoe gaat dat, afscheid nemen van een groep?
Afscheid nemen kan je op verschillende manieren doen. ‘Normaal’ afscheid nemen is bijvoorbeeld elkaar stevig knuffelen, elkaar bedanken, fijne dingen tegen elkaar zeggen waarom je elkaar gaat missen enzo. Maar zo normaal of makkelijk is dat niet. Niet altijd. De beginnende puber kan het heel anders ervaren. Heel anders voelen. Gemis komt dichtbij. Misschien wel voor het eerst bewust. Veranderingen die spannend zijn. De voorspelbaarheid van de school valt even weg. De wens om erbij te horen dringt zich op en de vraag of dat volgend schooljaar ook zo is….
Zoals ik al begon met mijn verhaal zal je waarschijnlijk allerlei dingen aan je dochter gemerkt hebben de afgelopen weken….van uitbundig, tot down, van gelaten naar verdrietig of zelfs boos. Innerlijk strijd, met elkaar botsende gevoelens en gedachten. Afscheid nemen is soms net topsport. Voor de één makkelijk, voor de ander best een pittige ervaring. Juist door al die emoties en gedachten, vliegt het humeur van je prepuber alle kanten op. Mede door de lange tijdsdruk op prestaties, aanwezigheid en verwachtingen, kan je dochter er uitgeblust bij zitten en kunnen er (onverwachte) huilbuien of woede uitbarstingen zijn. Het is belangrijk dat jij ouder, je ook bewust bent wat ‘afscheid nemen’ kan doen met jouw dochter (en met de sfeer in haar groep).
Wat kan er nog meer gebeuren in deze laatste fase? En hoe ga je daarmee om?
- Leerlingen vinden het jammer dat dit jaar bijna voorbij is. Ze krijgen waarschijnlijk een andere leraar, misschien wisselt de groepssamenstelling wel en er is in ieder geval onzekerheid over volgend schooljaar. Onzekerheid doet wat met kinderen, hierdoor kunnen ze zich anders gaan gedragen. Wees je hiervan bewust en neem hierin een rol om de veiligheid en voorspelbaarheid terug te pakken. Blik terug op andere spannende momenten die succes zijn uitgepakt. Welke kwaliteiten heeft jouw dochter om dit aan te kunnen?
- Afscheid nemen wordt makkelijker als het verleden minder leuk lijkt. Leerlingen beginnen te benoemen wat allemaal niet goed is aan school (“school is toch saai, stom”), de meester/juf (“zij is altijd streng, luistert echt nooit naar mij”) en de andere kinderen (“die zijn kinderachtig”). Snap waar dit vandaan komt. Probeer samen met je dochter de positieve dingen te benoemen, maar laat ook ruimte voor dit (negatieve) gevoel.
- Anderen willen het afscheid uitstellen, rekken. Ze zorgen voor veel gezellige momenten zoals slaapfeestjes, gezamenlijke discofeestjes en willen veel genieten van elkaars gezelschap. Bekijk wat jouw dochter hierin nodig heeft, zorg dus ook voor ruimte in je programma voor dit gevoel, voor deze behoefte van je dochter. Maar bescherm en/of begrens haar hierin.
